Ani przepisy kodeksu cywilnego, ani ustawy z dnia 30 maja 2014 roku o prawach konsumenta, nie uzależniają wyraźnie zwrotu ani reklamacji zakupionego towaru przez konsumenta od okazania dowodu sprzedaży w postaci paragonu fiskalnego/faktury. W praktyce jednak, bardzo często można spotkać się z sytuacją, w której przedsiębiorca uzależnia skuteczny zwrot bądź reklamację towaru od przedłożenia paragonu fiskalnego/faktury. Tego typu działania przedsiębiorców mogą stać w sprzeczności z dobrymi obyczajami i rażąco naruszać interesy konsumentów.
W decyzji z dnia 4 maja 2015 roku o numerze RBG – 7/2015, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) uznał za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów praktykę polegającą na umieszczaniu przez przedsiębiorcę na wydawanych paragonach informacji o treści „Paragon jest niezbędny do reklamacji”. W uzasadnieniu decyzji Prezes UOKiK podkreślił, iż żaden z reżimów odpowiedzialności sprzedawcy za oferowane produkty nie wskazuje, iż do złożenia reklamacji niezbędne jest posiadanie przez konsumenta paragonu fiskalnego. Organ wskazał zarazem, iż co prawda konsument ma obowiązek wykazać, że zakupu dokonał u tego sprzedawcy, od którego dochodzi roszczeń z tytułu rękojmi, jednakże może on równie skutecznie udowodnić ten fakt za pomocą innych dostępnych środków dowodowych, np. zeznań świadków, wyciągów z rachunku bankowego, jak i też może to wynikać z okoliczności danej sprawy. Zdaniem Prezesa UOKiK taka praktyka przedsiębiorcy może prowadzić do sytuacji, w której wprowadzony w błąd konsument może zrezygnować ze złożenia reklamacji, gdy paragon uległ zniszczeniu, wyblakł albo zaginął, gdyż będzie on działał w przeświadczeniu, że paragon stanowi jedyną podstawę reklamacji. Prezes UOKiK ostatecznie zobowiązał przedsiębiorcę m.in. do umieszczania na wydawanych paragonach informacji „Paragon może ułatwić złożenie reklamacji, ale nie jest niezbędny do jej złożenia” w okresie 2 lat od momentu zaniechania zakwestionowanej praktyki.
Z kolei, w wyroku z dnia 2 czerwca 2016 o sygn. XVII AmC 695/16, Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał, że konsument nie jest zobowiązany do okazania paragonu fiskalnego również w przypadku zwrotu towaru zakupionego drogą internetową (prawo zwrotu towaru w ciągu 14 dni). Na mocy tego wyroku na listę klauzul niedozwolonych trafił warunek wzorca umowy o treści „Uwaga! Bez paragonu fiskalnego towar nie podlega zwrotowi” (klauzula niedozwolona o poz. 6526).
Podsumowując, przy reklamacji/zwrocie towaru konsument ma obowiązek wykazać, że zakupu dokonał u danego sprzedawcy. Konsument może jednak wykazywać, że transakcja miała miejsce przy pomocy różnych środków np. wyciągu z karty kredytowej, wydruku z terminala kart płatniczych, wyciągu z rachunku bankowego, podpisanej i datowanej przez sprzedawcę karty gwarancyjnej, a nawet zeznań świadków. Paragon fiskalny czy też faktura VAT stanowi, co do zasady, najprostszy, ale nie jedyny, dowód transakcji, w oparciu o który można dokonać reklamacji/zwrotu towaru.
Autor: Grzegorz Czajkowski